Wilsbekwaamheid

Wilsbekwaam of wilsonbekwaam?

Wilsonbekwaamheid wordt in de wet omschreven als:

‘niet in staat zijn tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake’

Dit ‘ter zake’ duidt er op dat het gaat om een bepaalde aangelegenheid of situatie. Wilsonbekwaamheid geldt voor één bepaalde situatie. Het is best mogelijk dat iemand bepaalde beslissingen wel en andere beslissingen niet kan nemen.

Voorbeeld: Iemand is niet meer in staat te beslissen in welk verpleeghuis hij gaat wonen, maar hij kan tegelijkertijd wel bepalen wat hij die avond wil eten.

Handelingsbekwaamheid of wilsbekwaamheid in juridische zaken

speelt een rol wanneer iemand bv.:

• een testament wil maken of wijzigen,
• een notariële volmacht wil geven
• een huis wil kopen of verkopen etc.

De notaris die daar bij betrokken is, moet beoordelen of iemand daarvoor handelingsbekwaam is. Wanneer een notaris twijfelt aan de wilsbekwaamheid van zijn cliënt, zal hij een onafhankelijke arts inschakelen om dat te laten beoordelen.

Voor het onderzoek is het nodig dat ik de cliënt alléén spreek, want

• dat levert de meest betrouwbare informatie op over het geestelijk functioneren
• het voorkomt pijnlijke momenten wanneer hij/zij het antwoord niet weet en vragend naar de begeleider kijkt
• het onderwerp mogelijk vertrouwelijke informatie bevat
• iedere mogelijke vorm van beïnvloeding voorkomen moet worden

Hoe gaat de beoordeling van de wilsbekwaamheid in zijn werk?  

Iemand wordt als wilsbekwaam beschouwd, als hij er blijk van geeft de op zijn bevattingsvermogen afgestemde informatie te begrijpen in de mate die voor de aard en de reikwijdte van de te nemen beslissing noodzakelijk is.

Bij de beoordeling van de wilsbekwaamheid of wilsonbekwaamheid wordt o.a. rekening gehouden met:

• in hoeverre speelt bv. een diagnose als de Ziekte van Alzheimer een rol m.b.t. de wilsbekwaamheid
• zijn er zintuiglijke beperkingen die het moeilijk maken de wilsbekwaamheid te beoordelen
• kan de cliënt zich op een alternatieve wijze uiten
• hoe ingrijpend is de beslissing waar het om gaat
• begrijpt de cliënt de op zijn bevattingsvermogen afgestemde informatie
• begrijpt hij het belang van deze informatie voor zijn eigen situatie
• kan hij een afgewogen keuze maken en begrijpt hij de consequenties daarvan
• is er ziekte-inzicht en in hoeverre speelt dit mee in de beslissing
• handelt hij uit vrije wil

Wilsonbekwaamheid en toestemming voor het onderzoek:

(bron:KNMG, omgaan met wilsonbekwaamheid)

WILSONBEKWAME MINDERJARIGEN:

Minderjarigen (0-18 jaar) die wilsonbekwaam zijn, worden vertegenwoordigd door hun ouder(s) of voogd(en).De ouder(s) of voogd(en) hebben in dat geval volledig recht op informatie en oefenen de patiëntenrechten met betrekking tot het medisch dossier namens de minderjarige uit.

Alle minderjarigen (0-18 jaar) die niet in staat zijn tot een redelijke afweging van hun belangen ter zake, worden vertegenwoordigd door hun ouder(s)/ voogd(en). Deze oefenen namens hen de patiëntenrechten uit, zoals het recht op inlichtingen, inzage en afschrift, en vernietiging van het medisch dossier. Een minderjarige wilsonbekwame moet, voor zover dat mogelijk is, op een voor hem begrijpelijke wijze, ingelicht worden over voorgenomen verrichtingen. In het kader van goed hulpverlenerschap (artikel 7:457 lid 3 BW) mag de arts zo nodig afzien van het verstrekken van informatie aan de ouder(s)/voogd(en).

WILSONBEKWAME MEERDERJARIGEN:

Een vertegenwoordiger van een meerderjarige wilsonbekwame patiënt oefent namens de patiënt de rechten uit die uit de Wgbo voortvloeien. De arts kan hiervan afwijken als het respecteren van deze rechten niet verenigbaar is met de zorg van een goed hulpverlener.

Indien een meerderjarige niet in staat is tot een redelijke afweging van zijn belangen ter zake (ofwel: wilsonbekwaam is), kan een ander namens hem optreden als vertegenwoordiger.

De Wgbo (artikel 7:465 lid 2 en 3 BW) hanteert een rangorde om te bepalen wie als vertegenwoordiger aangemerkt mag worden:

• een curator of mentor (door de rechter benoemd);
• een schriftelijk gemachtigde;
• een echtgenoot, geregistreerd partner of andere levensgezel;
• een ouder, kind, broer of zus.
  
  Als er geen curator of mentor is benoemd, worden de belangen van de betrokkene behartigd door de schriftelijk gemachtigde. Dit is de persoon die de wilsonbekwame, toen deze nog wilsbekwaam was, gemachtigd heeft om als vertegenwoordiger op te treden. Ontbreekt ook deze schriftelijk gemachtigde, dan treden de echtgenoot, geregistreerd partner of levensgezel namens de patiënt op. Ontbreken deze ook, dan treden de ouder(s), kind(eren), broer of zuster op als vertegenwoordiger. Komen er meerdere personen binnen dezelfde groep in aanmerking, dan moeten zij een persoon uit hun midden kiezen. Komen zij er onderling niet uit, dan is het uiteindelijk de arts die bepaalt wie hij als vertegenwoordiger aanwijst.
  

De vertegenwoordiger van een meerderjarige wilsonbekwame patiënt oefent namens de patiënt de rechten uit die uit de Wgbo voortvloeien. De arts mag echter, in het kader van goed hulpverlenerschap, de informatie aan de vertegenwoordiger beperken. Deze uitzondering moet niet te snel worden aangenomen: de arts mag dit alleen doen in zeer uitzonderlijke gevallen. De vertegenwoordiger oefent de patiëntenrechten namens de patiënt uit en dient daarbij te handelen als goed vertegenwoordiger. De vertegenwoordiger zal in de regel toestemming moeten geven voor gegevensverstrekking aan derden.

 Meer informatie voor cliënten:

• Notariële volmacht en wilsbekwaamheid
• Levenstestament en wilsbekwaamheid
• Wat gebeurt er als ik geen volmacht heb afgegeven en ik word wilsonbekwaam?
• Wilsbekwaamheid en dementie

Meer informatie voor notarissen: 

• Waarom zou u als notaris een onafhankelijke arts inschakelen?